Galangal là gì? 6 lợi ích của Galangal với sức khỏe
Galangal, hay còn gọi là củ riềng, là một loại gia vị độc đáo thuộc họ Zingiberaceae, nổi tiếng trong ẩm thực và y học cổ truyền châu Á. Với hương vị cay nồng, thơm đặc trưng, Galangal không chỉ làm phong phú các món ăn mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đáng kinh ngạc. Cùng Sochine tìm hiểu tất cả những thông tin hữu ích nhất về Galangal.
Galangal là gì?
Galangal, tên khoa học là Alpinia galanga (riềng lớn) hoặc Alpinia officinarum (riềng nhỏ), là một loại cây thân rễ mọc dưới đất, thuộc họ gừng, tương tự như gừng và nghệ. Có nguồn gốc từ Đông Nam Á, đặc biệt là Indonesia, Thái Lan, và Nam Trung Quốc, Galangal được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực Thái, Việt Nam, Indonesia, và Malaysia.
Ở Việt Nam, củ riềng là nguyên liệu quen thuộc trong các món kho, canh, hoặc nước chấm, mang lại hương vị ấm áp và cay nhẹ.
Galangal có ba loại chính: riềng lớn (greater Galangal), riềng nhỏ (lesser Galangal), và riềng nhẹ (light Galangal). Mỗi loại có đặc điểm và hương vị riêng, nhưng riềng lớn là phổ biến nhất trong nấu ăn. Từ thời Trung Cổ, Galangal đã được các nhà thám hiểm mang đến châu Âu, nơi nó được gọi là “gia vị của sự sống” nhờ các đặc tính y học.
Đặc điểm nhận dạng của cây riềng Galangal
Cây Galangal là một loại cây lâu năm, cao từ 1-2 mét, với thân rễ mọc ngang dưới đất. Dưới đây là những đặc điểm nổi bật giúp bạn dễ nhận diện loại cây này:
- Thân Rễ: Thân rễ Galangal có màu nâu đỏ hoặc nâu nhạt, da nhẵn, cứng hơn gừng, với các vòng lá màu đỏ đặc trưng. Riềng lớn có kích thước to hơn, trong khi riềng nhỏ nhỏ hơn và sẫm màu hơn.
- Lá: Lá Galangal dài, hình mác, màu xanh đậm, mọc đối xứng, với mặt dưới nhạt hơn.
- Hoa: Cây trưởng thành ra hoa màu trắng hoặc vàng nhạt, mọc thành chùm dài, mang vẻ đẹp trang trí.
- Rễ: Rễ mọc từ thân rễ, nhỏ và chắc, thường được cắt bỏ trước khi sử dụng.
Mùi vị của Galangal như thế nào?
Hương vị của Galangal là sự kết hợp độc đáo giữa cay nồng, ngọt nhẹ và thơm mát, khác biệt rõ rệt so với gừng. Riềng lớn có vị cay, hơi chua, với hương cam quýt và đất, kèm chút nồng của tiêu. Riềng nhỏ thì sắc hơn, mang hương vị giống hồ tiêu và camphor, thường được dùng trong y học.
Nhiều người mô tả Galangal như “gừng trên steroid” vì vị mạnh mẽ và phức tạp hơn, không để lại cảm giác cháy bỏng kéo dài như ớt.
Trong ẩm thực, Galangal mang đến sự ấm áp và chiều sâu cho món ăn, đặc biệt trong các món súp như Tom Kha Gai (Thái Lan) hoặc nước chấm thịt nướng Việt Nam. Hương thơm của nó gợi nhớ đến rừng thông và tiêu đen, khiến Galangal trở thành một gia vị không thể thay thế trong nhiều công thức nấu ăn châu Á.
6 Công dụng tuyệt vời của củ riềng đối với sức khỏe
Galangal không chỉ là gia vị mà còn là một “siêu thực phẩm” với nhiều lợi ích sức khỏe nhờ chứa các hợp chất như flavonoid, galangin, và tinh dầu (cineole, methyl cinnamate). Dưới đây là những công dụng nổi bật:
Chống viêm và đau
Galangal chứa các hợp chất chống viêm như flavonoid và phenolic, giúp giảm viêm và đau liên quan đến viêm khớp, viêm ruột, hoặc đau cơ. Nghiên cứu cho thấy chiết xuất Galangal có thể ức chế các con đường gây viêm trong cơ thể.
Tăng cường tiêu hóa
Galangal kích thích sản xuất enzyme tiêu hóa, cải thiện nhu động ruột, giảm đầy hơi, khó tiêu, và buồn nôn. Nó cũng được dùng để giảm triệu chứng say tàu xe và bảo vệ dạ dày khỏi loét.
Kháng khuẩn và nấm
Các hợp chất trong Galangal, như galangin, có khả năng kháng khuẩn và kháng nấm, giúp chống lại vi khuẩn như Staphylococcus aureus và nấm gây nhiễm trùng da. Điều này làm Galangal trở thành lựa chọn tự nhiên để kéo dài thời gian bảo quản thực phẩm.
Hỗ trợ chống ung thư
Nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy galangin và các hợp chất khác trong Galangal có thể tiêu diệt tế bào ung thư dạ dày, bạch cầu, và ngăn chặn sự lây lan của chúng. Tuy nhiên, cần thêm nghiên cứu trên người để xác nhận.
Tăng cường miễn dịch
Galangal giàu vitamin C, A, và các chất chống oxy hóa, giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do, và giảm nguy cơ mắc bệnh mãn tính như tim mạch và tiểu đường.
Cải thiện sức khỏe da và tóc
Spermidine trong Galangal giúp trì hoãn lão hóa da, thúc đẩy sản xuất collagen, và giảm nếp nhăn. Khi bôi ngoài, chiết xuất Galangal cải thiện lưu thông máu ở da đầu, kích thích mọc tóc và giảm gàu.
Lưu ý: Mặc dù Galangal an toàn khi dùng trong nấu ăn, việc sử dụng liều cao (như bổ sung) có thể gây tác dụng phụ như tiêu chảy hoặc giảm năng lượng. Phụ nữ mang thai và cho con bú nên tham khảo bác sĩ trước khi sử dụng.
Cách chế biến củ riềng Galangal như thế nào?
Riềng là một loại gia vị quen thuộc trong ẩm thực, thường được sử dụng để tăng hương vị và làm dậy mùi cho món ăn. Để giữ trọn hương thơm và giá trị dinh dưỡng của riềng (Galangal), bạn có thể áp dụng những cách chế biến đơn giản sau:
- Xay nhuyễn: Xay riềng thành dạng nhuyễn giúp món ăn dễ thấm vị và tránh cảm giác cứng khi nhai. Hương thơm của riềng cũng lan tỏa rõ rệt hơn khi được nghiền mịn.
- Thái lát mỏng: Sau khi rửa sạch, bạn có thể thái riềng thành từng lát mỏng rồi cho vào món ăn khi nấu. Cách này phổ biến và tiện lợi, đồng thời giúp làm dịu vị cay nồng đặc trưng của riềng.
- Băm nhỏ: Việc băm nhuyễn phần gốc riềng không chỉ giúp dễ ăn hơn mà còn là một cách thay thế muối tự nhiên, hỗ trợ giảm lượng natri trong khẩu phần – có lợi cho huyết áp và sức khỏe tim mạch.
- Hấp chín: Riềng sống có kết cấu khá cứng, nhưng khi được hấp hoặc nấu kỹ, nó trở nên mềm và dễ kết hợp với các nguyên liệu khác, đồng thời giữ lại mùi thơm đặc trưng.
- Chiết xuất tinh dầu: Củ riềng còn có thể được sử dụng để chiết tinh dầu – thường dùng trong xông hơi, thư giãn hoặc xoa bóp. Tinh dầu Galangal mang lại cảm giác ấm áp, dễ chịu và hỗ trợ lưu thông máu.
Dựa vào những thông tin chia sẻ của Sochine có thể thấy, củ riềng (Galangal) không chỉ là gia vị đặc trưng giúp làm dậy hương món ăn mà còn chứa nhiều dưỡng chất có lợi cho sức khỏe như hỗ trợ tiêu hóa, giảm viêm và điều hòa huyết áp. Nhờ giá trị ẩm thực và dược tính đa dạng, riềng xứng đáng là nguyên liệu không thể thiếu trong căn bếp và đời sống hàng ngày.
Julie Brow-Polanco là một Chuyên gia thảo dược học và Chuyên gia trị liệu bằng hương thơm được chứng nhận với hơn 20 năm kinh nghiệm. Cô là chuyên gia về các phương pháp trị liệu tự nhiên và chuyên sử dụng chúng để hỗ trợ sức khỏe tổng thể, đặc biệt là sức khỏe hệ miễn dịch, tiêu hóa, thần kinh.
